Lajme nga Kinema

Skėnderbej kthen princin shqiptar 
Regjisori Roberto De Feo rishfaqet me njė film qė sjell kohėn e mesjetės 

Autori i Lajmit: Blerina Goce
Do tė vijnė tė veshur me veshjet e kohės dhe nė duar do tė kenė shpata, helmeta e mburoja, ndėrkohė qė janė kalorės trima e luftėtarė. Ky ėshtė imazhi i parė qė tė shfaqet para syve nė filmin mė tė ri qė do tė sjellė para publikut heroin legjendar Gjergj Kastrioti, Skėnderbeu. 
Filmi i parashikuar nga projekti Iskander do tė prodhohet nga studiot e Ēineēitasė dhe nga studio tė tjera, tė vendosura nė mjaft zona tė Italisė. Mendohet tė jetė njė film kolosal, paēka se me metrazh tė shkurtėr, qė do tė bėhet nė Itali. Veprimtaria e heroit shqiptar, Gjergj Kastrioti, Skėnderbej, qė jetoi nė Mesjetė, do tė vijė mė tepėr nėpėrmjet ngjarjeve nė lėvizje, sesa imazheve statike tė riprodhura. Kėshtu, do tė rikrijohet njėra nga betejat e mėdha ndėrmjet ushtrive tė Sulltan Muratit II dhe ushtrisė pėr ēlirimin e Shqipėrisė, tė komanduar pikėrisht nga Skėnderbeu. Shigjeta flakėhedhėse, qindra kalorės, kuaj, helmeta, shpata, mburoja, katapulta, dama, jeniēerė, janė disa nga gjėrat qė presin fatlumėt, qė janė pjesėmarrės tė projektit. 
Njė ekip italian nė kėrkim tė heronjve
Puna e parapėrgatitjes do tė fillojė brenda pak ditėve, domethėnė do tė niset me kėrkimin e aktorėve pėr rolet kryesore, (dhe tė vetė Skėnderbeut), pėr rolet dytėsore, si edhe pėr figurantėt.
Mbase njė kanal i Sky-it do ta ndjekė zhvillimin e kėsaj ngjarjeje. Regjia i ėshtė besuar regjisorit tė talentuar Roberto De Feo, qė ka marrė shumė ēmime nė festivalet kombėtare dhe nė ato ndėrkombėtare, pėr veprėn e tij tė mėparshme, Vlora 1991. Mbėshtetėsit e kėtij projekti janė tė shumtė dhe ėshtė e sigurt se ata do tė shtohen gjatė ecurisė sė projektit. Cilido qė dėshiron tė marrė pjesė nė kėtė projekt si anėtar i grupit teknik apo artistik, duhet tė vihet nė takim me Duende Ēinema-nė. Brenda disa ditėve do tė hapet njė sit nė tė cilin do tė mundėsohet dhėnia e informatave, e do tė bėhet ēmos qė tė botohen sa mė shpejt tė dhėnat. Deri tani pjesėmarrėsit e projektit janė: Rafael Nigro (Shkrimtar, kryeredaktor i RAI-t, Bari), Xhenaro Franēione (Gjyqtar i gjyqit penal tė Romės, kryetar i Bashkimit Europian tė gjyqtarėve shkrimtar, dramaturg ndėrkombėtar), Aleksandėr Katrioti, Skėnderbej (Princi i Shqipėrisė, pasardhės i dinastisė sė protagonistit tė filmit me metrazh tė shkurtėr), Sky (Njėri ndėr kanalet e tė cilit do tė ndjekė fazat e pėrgatitjes sė projektit), Shoqata e Studentėve shqiptarė, Shoqata Kulturore Arbitalia (e Italisė arbėreshe) (Siti nė internet pėr kulturėn shqiptare), Pino Kakoca, poet italo-shqiptar, kryetar i Shoqatės Kulturore Arbitalia, si edhe i shoqatave tė ndryshme.

Data e Publikimit: 04/11/2004

kohajone Enjte, 28 Tetor 2004 ITALIANET SFIDOJNE "TROJEN" ME "SKENDERBEUN" Magdalena Alla Roberto De Feo, habia 23-vjecare Regjisori barez Roberto de Feo eshte vetem 23 vjec, por fitues i "Riconoscimento all'European Film Festival 2004", Cmimit ne Festivalin "Giovani e Corti 2004", Fitues i pare i Cmimit te Madh te Jurise ne "Festivalin Kombetar te Kinemase se Piacences 2004". Keto jane disa nga triumfet qe i detyrohen filmit me metrazh te shkurter "Vlora 1991", prodhuar, shkruar dhe drejtuar nga Roberto De Feo. Filmi me metrazh te shkurter tregon ngjarjet e nje dite tragjike 6 Gusht te 1991, kur mbi brigjet puljeze mberriti anije tregatare Vlora, e ngarkuar me 20.000 shqiptare klandestine. Ende sot ai eshte zbarkimi me i madh ne historine e klandestineve. Por Roberto nuk i ka pare keta njerez si shume te tjere. Ai e ka kuptuar qe fati i tyre mund te ishte dhe i tij. Roberto vete e ndjen suksesin, por ndjen qe ka dhe mjaft per te bere. Shpenzimet maksimale "Kemi shkuar per te kerkuar shuma me te medha, mbi projektin, te cilin po ta degjosh kupton edhe motivin pse kaq te larta", thote De Feo, dmth perse nje shpenzim kaq i larte? Sepse do te xhirohet ne Back lot Vicarello, lendinen e pronesise se Cinecittą Studio ku kane qene xhiruar filmat e medhenj amerikane, dhe do te ndertohet nje beteje gjigande mesdhetare mes ushtrise se Sulltan Muratit II (ne epoken me potente ne bote) dhe ushtrise se vogel clirimtare shqiptare, e udhehequr nga Gjergj Kastriot Skenderbeu, me qindra kavaliere, harketare, ushta te zjarrta, shpata, katapulte, kuaj dhe gjithcka tjeter. Dhe bejini ju llogarite " "Edhe ambiciet kete here jane te tjera - vijon De Feo - Me Vlora 1991 kisha qellimin te behesha i njohur, me kete projekt te ri do te godas drejt nje prodhuesi te ri (tashme ka nje pale vertet te interesuar) qe do te vendose nese do te financoje nje film te vertete qe trajton kete histori, dhe si gje te dyte do te kerkoj te marr pjese ne Oskar ne seksioni e metrazhit te shkurter, endrra ime e vertete e madhe". Cdokush do te jete i interesuar te beje pjese ne projektin si anetar e stafit teknik apo artistik eshte i mirepritur me nje provim te vogel natyrisht.", shpall De Feo ne internet, pikerisht ne adresen e arberesheve te Italise me te cilat ai mban lidhje. Ashtu si Akili legjendar, apo dhe te tjere heronj te ngjashem si; Hektori, Agamemnoni, Paridi, te filmi "Troja", i cili u rifreskua serish nga Hollivudi, dhe euforia e te cilit ende nuk eshte fashitur nga kinemate europiane, apo ashtu si gladiatori nen "lekuren" e Rasell Krou...etj, i ketyre permasave, pavaresisht dendurise me te paket te pranise se Mesjetes, do te jete per kinemane boterore, me ne fund edhe Skenderbeu, heroi shqiptar legjendar. Dhe filmi tenton te kete pikerisht permasat e te siperpermendurve, perderisa eshte marre persiper nga e famshmja italiane "Cincitta studios", ku jane xhiruar sa e sa filma hollivudiane mbi antikitetin, te njohur edhe ne vitet e ekranit tone te censuruar. Entuziazmi ndaj ketij prodhimi zmadhohet kur meson se ky film do te shenoje shpenzimet me kolosale per nje film me metrazh te shkurter ne historine e Italise, rreth 40 mije euro per 10 minuta xhirime. E pervec kesaj ai tenton te konkurroje edhe ne garen me te madhe boterore te filmit, ate Oskar. Por gjithe projekti eshte ideuar krejtesisht nga artiste italiane, pas pasur asnje kaperthim idesh, apo projektesh te dykahshme, sic kemi pasur jo rralle mes artisteve tane. Dhe s'eshte e thene qe te pikeveshtrohet vetem e tashmja jone, realisht jokrenare, nga kinemaja italiane, e cila na kujton "Amerika" te Xhani Ameljios. Pasi artistet se pari jane individuale. Skenderbeu krenar tashme "rizbulohet" nga nje regjisor vetem 23 vjec nga Bari, Roberto De Feo dhe shkrimtari dhe gazetari italian, mjaft i njohur per shkrimet dhe vizitat e tij ne Shqiperi, Raffaello de Nigro, te cilet njetesohen me pjesen tjeter te grupit, mjaft i perzgjedhur. "Historine e Skenderbeut e kam njohur rastesisht, duke studiuar se si behet nje skenar. Aty pershkruhej historia e Skenderbeut dhe mund te thuash qe u dashurova me kete histori, kete personazh, i cili dashuronte atdheun e tij dhe prodhonte bema mjaft origjinale. Kjo histori ne Itali edhe njihet, por jo shume, nderkohe qe duhet te behet masive, te mesohet nga te gjithe, dhe jo vetem italianet", thote regjisori ne linje telefonike per gazeten "Koha jone". De Foe, apo me mire Roberto eshte nje djale mjaft i ri, mjaft njerezor ne komunikim, qe do te thote mjaft fisnik, por dhe me nje pamje mjaft te kendshme qe siperfaqshem mund te paragjykohej se me shume do t'i pelqente defrimi se sa arti i mundimshem. Por ne nje veshtrim te kujdesshem e kupton thellesine e botes se tij. Ai eshte bere gjithmone kurioz per te kuptuar boten e shqiptareve qe jetojne dhe punojne ne Itali. Ai ka fqinj disa familje shqiptare te cileve u ka kerkuar t'i tregojne historine e tyre. "Kam dashur gjithmone te kuptoj anen njerezore qe ka cdo qenie humane e kesaj toke, c'rendesi ka ne shqiptar, apo italian etj, rrethanat e vecanta qe i detyrojne keta njerez, e perseris, ata jane te detyruar ndoshta dhe te mos e duan ne keto vite vendin e tyre e te kerkojne gjetke nje vend me te mire, ashtu si kane bere italianet dikur, dhe ky nuk eshte faji i tyre, por ndoshta i nje sistemi te imponuar, i disa rrethanave kushtezuesepor kete nuk e kuptojne te gjithe. Une kam dashur te depertoj pikerisht pertej asaj qe duket", thote De Feo, i cili me filmin e tij kerkon te: "Do te tregoj historine e nje heroi qe ka jetuar realisht ne Shqiperine Mesjetare, nje histori qe do te apasiononte dhe terhiqte kedo, dua qe njerezit te shohin flamurin shqiptar dhe te mendojne per veprimin dhe kurajon e ketij burri dhe ushtrise se tij, e dua te bej te heshtin paragjykimet mbi kete popull e njekohesisht do te ndihmoj ne forcimin e krenarise kombetare te shqiptareve". Ajo qe De Foe i duket si nje pike shume interesante eshte kontrasti mes dy koheve dhe njerezve ne to, ndaj ai e ka pare filmin ne dy pikeveshtrime. Shqiptaret e Mesjetes jane njerez qe e duan tmerresisht vendin e tyre, ndersa shqiptaret e pas '90-es jo, edhe pse natyralisht jane te njejtet, por jane rrethanat qe kane ndryshuar; shqiptaret e sotem vijne pas renies se komunizmt, mohimit te vetvetes, varferise qe solli ajo kohe.", thote De Feo, i cili edhe konceptimin e filmit e ka menduar pikerisht ne dy kohe, sa nga beteja mes Sulltan Muratit II, aq dhe ne Shqiperine e Enver Hoxhes, por kete te dyten sigurisht me pak. Mirepo per te perkapur krejtesisht tharmin e te vertetes historike qe duhet te jete e perpikte edhe ne film Roberto ndjen urgjente ardhjen ne Shqiperi. Ai e di qe ka vetem nje film sovjeto-shqiptar mbi Skenderbeun, i kane thene qe ne Kruje mund te gjeje modelet te veshjeve karaktersitike shqiptare te asaj kohe, duhet te njohe me mire historine, qe ta rindertoje sakte ate, ndaj mendon se pas pak javesh do te jete ne Shqiperi, dhe ndoshta kjo do te ndodhe disa here ne fzen pergatitore te filmit qe zgjat deri ne qershor. Me pas xhirimet kryesisht do te behen ne "Cinecitta studios", apo dhe ne kompjutera, ku do te shumefishohen deri ne 800 mije ushtare, sic thote Roberto. Sa per imazhe nga Shqiperia, Roberto mendon se do te kete me shume peizazhe, male, kodrakeshtjella cuditerisht jo, se sa nje beteje reale, xhiruar ne Shqiperi. Madje Roberto ende nuk ka perzgjedhur ne do te jete beteja e Nishit, apo dicka tjeter per t'u fokusuar. E fundit gje qe eshte duke menduar eshte titulli, "Skenderbeu, rikthimi i princit". Kur e pyet se ky titull ngjan me "Il ritorno del Re", ai ta pohon verejtjen duke shtuar se ia kane thene dhe te tjere, ndaj mund ta lere thjesht "Skenderbeu". Partneret e projektit: Raffaele Nigro (Shkrimtar, kryeredaktor i Rai te Barit) Gennaro Francione (Gjyqtar i Gjykates Penale te Romes, President i Bashkimit Europian te Gjykatesve Shkrimtare, Dramaturge Nderkombetare) Alessandro Castriota Scanderbeg (Princ i Shqiperise, protagonist i filmit me metrazh te shkurter) Sky (Kanal televiziv i cili do te ndjeke fazat e pergatitjes se projektit) Shoqata e Studenteve te Shqiperise Shoqata Kulturore Arbitalia Pino Cacozza, poet italo-shqiptar, president i Shoqerise Kulturore Arbitalia dhe shoqatave te ndryshme.